SANKO Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Burcu Gökalp Özcan, pandemi döneminde çocuğun soru sorabileceği ve güvenle cevap alabileceği bir ortam oluşturulması gerektiğini söyledi.
Uzman Dr. Burcu Gökalp Özcan ve Psikolog Gizem Başkılıç Turan, 2020 yılının ilk yarıyılı itibariyle yeni yaşam şeklinin benimsenmeye başlandığı pandemi döneminde çocukların ruh sağlığına yönelik yapılması gerekenlerle ilgili açıklama yaptı.
Birçok insanın ilk defa karşılaştığı pandemi döneminde öğrenilen yeni nesil hastalıkların bir ifade şekli olarak günlük hayatta yerini aldığını belirten Dr. Özcan, ilişkilerin, sosyal yaşantının, alışkanlıkların, vb. birçok şeyin değişmeye, yeni anlamlar kazanmaya ve alışkanlık haline gelmeye başladığını kaydetti.
Dr. Özcan, “Tam da değişimin başladığı yerde kaygılarımıza, öngöremediğimiz durumlara tahammül etmek zorunda kaldık. Bizler Covid-19 salgınını kendi süzgecimizden geçirirken, işlevselliğini kaybetme kaygısı ile günlük rutini büyük bir değişim geçiren çocuklarımız için bu süreci anlamak daha da zorlaştı” dedi.
Pandemi sürecinin çocuklara doğru şekilde aktarılması gerektiğine dikkat çeken Dr. Özcan, şu önerilerde bulundu:
“Öncelikle ebeveyn olarak kendi ruh sağlığı sürecimizden başlayarak, psikolojik iyi hal durumumuzu kontrol etmeliyiz. Psikolojik iyi hal durumu bireyin zihinsel, bedensel ve ruhsal anlamda iyi olması demektir. Çocuk ruh sağlığı ise çocuğun zihinsel, fiziksel ve duygusal anlamda iyi ve gelişebilir olmasıdır. Çocukların gelişme döneminde olması, onların sosyal ve bilişsel alanda yeterliliklerinin de değişebilmesi durumudur.”
Çocuk merakla keşfetmek ister
Çocukların bulunduğu konumun, yaş ve ay aralığına göre farklılık gösterdiğini, buna bağlı olarak bir çocuğun ruh sağlığının iyi olmasının; gelişim basamaklarındaki uyum, akranları ile ilişki kurabilmesi, öğrenebilir durumda olması ve oyun kurabilmesine göre belirlendiğini anlatan Dr. Özcan, şöyle devam etti:
“Bu süreçte çocuğun soru sorabileceği ve güvenle cevap alabileceği bir ortam oluşturmak çok önemlidir. Çocuklarımızın birçok soruya yanıt aradığını göz ardı edemeyiz. Çocuk merakla keşfetmek ister. Duyduğu, öğrendiği ya da merak ettiği her konuya, onun yaşına uygun cümleler kullanarak yalın cevaplar verilmelidir. Ebeveynin bilmediği veya yanıt vermekte zorlandığı bir durumda, bu iletişimden kaçınmamalı, bilmediğini ve öğrenmek için araştıracağını mutlaka belirtmeli, çocuğun kaygılarının farkında olmalıdır.”
Psikolog gizem başkılıç turan
SANKO Üniversitesi Hastanesi Psikoloğu Gizem Başkılıç Turan ise içinde bulunulan durumu ve pandeminin etkisini göz önünde bulundurarak, üstü kapatılan her bir bilginin, çocukta kaygı ve merak uyandıracağını vurguladı.
Yapılması gerekeni, çocuğun yaşadığı her duygunun ebeveyn tarafından kabul görmesi ve kavrama sürecine destek olunması olarak anlatan Turan, yapılması gerekenleri şöyle özetledi:
“Çalışan anne ve babaların işten eve dönüş zamanlarında çocukları koruma amacı ile temas etmemeleri çocukta yanlış anlaşılmalara sebep olabilir. Bu duruma izin vermemek için çocuğa uygun bir dille pandeminin günlük yaşamımıza yansımaları anlatılmalıdır. Ebeveynlerin pandemi ile ilgili yorum ve paylaşımları abartıdan uzak, sade ve şeffaf olmalıdır. Unutulmamalıdır ki; çocukları maruz kaldıkları her olumsuz duyuma yetişkinler kadar direnç gösteremez ve soyut düşünce becerileri gelişmediğinden doğru ilişkilendirme yapamazlar. Bu süreçte çocuğun penceresinden bakabilmeyi öğrenmek, onun göz hizasına inerek iletişim kurmak ve hassasiyeti göz önünde bulundurularak temas etmek çok önemlidir. Çocukların duygusal ve psişik örüntülerine, kulak verilmeli ve bunu ifade etmeleri kolaylaştırılmalıdır.”
“Süreci doğru yönetebilmek adına ev içerisinde de işlevselliğimizin devam ettiğini gösteren mesajlar, çocuğa iletilmelidir. Üretkenlik ve keşif duygusunu kaybetmeden günlük rutinler oluşturulmalıdır” diyen Turan, çocuklar ile yapılabilecekleri şöyle sıraladı:
“Kitap okuma, ders dinleme, müzikal etkinlikler, eğitici ve eğlendirici aktiviteler, metaforik oyunlar, duyusal etkinlik ve faaliyetler devam ettirilmeli ve uygun saat aralıklarında dışarıda yürüyüş planlanmalıdır. Masal dinletileri, çocuk yogası çocukların odaklanma ve dingin olma halini daha çok artıracak yöntemlerdendir. Empati oyunları duygularını daha kolay ifade etmelerini sağlarken; çadır kurma ve ev içerisindeki duyusal parkurlar, bedensel ihtiyaçlarını dengelemekte faydalı olacaktır.
Ergenlik dönemindeki bireyler için; akılcı ifadeler kullanarak kurgulama, hikayeleştirme ve fark oluşturan ev aktiviteleri yapılabilir. Bilim çocuk uygulamaları, Google Art and Culture (dünyanın dört bir yanındaki ortak kültür kuruluşlarından sanat eserlerinin ve kültürel eserlerin yüksek çözünürlüklü görüntü ve videolarının herkes tarafından görebileceği çevrimiçi platform) sergi ve etkinliklerinden faydalanarak sağlıklı bir pandemi süreci geçirilebilir.”