Tüm Yönleri ile EYT Şartları-5

Merhaba, sevgili okurlar. Önceki yazılarımda EYT’nin sosyal güvenlik hukuku yönünü ele almıştım. Bu yazımda ise EYT’nin iş hukuku açısından sonuçlarını açıklayacağım.

EYT şartlarını taşıyarak emekli olmak için Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuran işçi, iş sözleşmesini de emeklilik nedeniyle sona erdirmiş olur.  İş sözleşmesinin sona ermesinin ise işçi işveren ilişkisine birtakım etkileri olur. 

Öncelikle, emeklilik nedeniyle iş sözleşmesinin sona ermesi ile bir yıl kıdemi bulunan işçi kıdem tazminatına hak kazanır. İşverenin kıdem tazminatını derhal ödemesi gerekir. 

İşçi emeklilikten sonra aynı işyerinde çalışmaya devam ederse de asıl olan kıdem tazminatının ödenmesidir. Ancak, işçi ve işveren anlaşırsa, işçi kıdem tazminatı ödenmeksizin de çalışmaya devam edebilir. Sonradan iş sözleşmesinin kıdem tazminatı doğurmayacak şekilde sona ermesi durumda, işçiye yalnızca emeklilik tarihinde hak edilen kıdem tazminatı ödenmelidir. Fakat iş sözleşmesi kıdem tazminatını doğuracak şekilde sona ermişse artık kıdem tazminatı tüm çalışma süresi esas alınarak hesaplanacaktır.

Emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini fesheden işçidir. Bu nedenle işçi ihbar tazminatına hak kazanamaz. İşçinin emeklilik nedeniyle fesih için işverene bildirimde bulunması gerekmez. Bu nedenle, iş sözleşmesinin emeklilik nedeniyle feshedilmesi durumunda işverenler de işçiden ihbar tazminatı talep edemez.

Emekli olan işçinin aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi halinde yıllık izni süresi önceki çalışma süresi de dikkate alınarak hesap edilmelidir. İlgili döneme ilişkin kıdem tazminatının ödenmesi, yıllık izinlerin kullandırılması ya da kullanılmayan yıllık izinler ücretlerinin ödenmesi ya da işçinin işvereni bu bakımdan ibra etmesi de durumu değiştirmez. Yani, emeklilik öncesi dönem gerçek ve tam bir şekilde tasfiye edilse de işçinin hak ettiği yıllık izin süresi her iki çalışma dönemi dikkate alınarak hesap edilir. Yargıtayın son kararları da bu yöndedir.

Örneğin işyerinde 20 yıl çalıştıktan sonra emekli olmuş ve sonrasında aynı işyerinde çalışmaya devam etmiştir. İşçinin kıdemi 20 yıl olacak ve o yıl için 26 gün izin hakkı olacaktır.

Emekli olan işçinin aynı işyerinde çalışmak için işveren ile yaptığı sözleşme, yeni bir sözleşmedir. Bu durumda iş sözleşmesinde işçi aleyhine de olsa esaslı değişiklikler yapılabilir. Örneğin, önceki iş sözleşmesinde işçiye verilen gece vardiyası zammı, yeni iş sözleşmesi ile kaldırılabilir. Ancak bunun işverenin eşit davranma borcuna veya ayrımcılık yasağına aykırı bir nitelikte olmaması gereklidir. 

Taraflar arasında yeni bir iş sözleşmesi imzalanmış olsa da özellikle işçinin aynı/benzer işte çalıştırılması halinde deneme süresi kararlaştırılamaz. Ancak, işçinin eski işinden farklı ve nitelikli bir işte çalıştırılması kararlaştırılmışsa, sözleşme deneme süreli yapılabilmelidir.

EYT düzenlemesi ile emekli olan işçinin 30 gün içinde aynı işverene bağlı çalışmaya devam etmesi halinde işveren sigorta hissesinden 5 puan indirim yapılır. Teşvikten yararlanma şartları; 

• İşçinin 03.03.2023 tarihi ve sonrasında “8- Emeklilik (yaşlılık) veya Toptan ödeme” kodu ile işten ayrılması 
• İşten ayrılış tarihinden itibaren 30 gün içinde aynı işyerinde (işyeri sicil numarası baz alınmaktadır) SGDP’ye tabi olarak çalışmasıdır.

İşverenler, sigortalının aynı işyerindeki çalışmaları devam ettikçe bu teşvikten yararlanabilirler. Burada, işçinin çalışmalarının aynı işyerinde çalıştığının kabul edilmesi için işyeri sicil numarasının aynı olması gerekmektedir. Yani, emekli olduktan sonra aynı işverene ait farklı sicil numaralı işyerinde çalışmaya devam eden işçiler için, bu teşvikten yararlanılamaz.

İş ve sosyal güvenlik hukuku ile ilgili sorularınızı da cevaplandıracağım. Sorularınızı, [email protected] adresine gönderebilirsiniz.