Yeşil İyileşme Prensipleriyle Tasarlanan Onarıcı Köy’ün Temelleri Atıldı

WWF-Türkiye’nin (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), afetlere karşı daha dirençli ve doğayla uyumlu bir gelecek için başlattığı “Yeşil İyileşme” çağrısının adımlarından biri olan Onarıcı Köy Projesi kapsamında ilk evin inşası 24 Ekim 2023 tarihinde başladı.

6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta ve 20 Şubat 2023’te Hatay’da meydana gelen ve büyük bir yıkıma sebep olan depremlerin ardından WWF-Türkiye, doğa ile uyumlu ve afetlere dirençli bir Türkiye için yapmış olduğu “Yeşil İyileşme” çağrısı doğrultusunda çalışmalarına devam ediyor. Vakıf, deprem bölgesinde sağlıklı bir gelecek kurma mücadelesi olarak görülen ayağa kalkma sürecinin her aşamasının “Yeşil İyileşme” ilkelerine göre ele alınmasının öneminin altını çiziyor.
Yeşil İyileşme ilkelerinin ilk adımı olarak depremden etkilenen Malatya, Hatay ve Adıyaman illerinin belediye başkanları, uzmanlar, akademi, sivil toplum, uluslararası finans kuruluşları, bakanlıklar ve meslek örgütlerinin de dâhil olduğu geniş bir katılımla Yeşil İyileşme Forumu’nu gerçekleştiren WWF-Türkiye; forumun ardından çözüm önerilerinden oluşan “Deprem ve Afetlere Dirençli Bir Gelecek İçin Yeşil İyileşme” raporunu yayımlamıştı.
Forum sonrasında ortaya çıkan enkazın etkili ve sürdürülebilir bir şekilde kullanılması ve yeniden inşaat sürecinde doğanın korunmasına katkı sağlanması amacıyla yola çıkan WWF-Türkiye; Malatya Büyükşehir Belediyesi ve AFAD desteğiyle hazırlanan Onarıcı Köy Projesi kapsamında Malatya’nın Yeşilyurt ilçesi Kırlangıç Mahallesinin Yeşil İyileşme ilkelerine göre yeniden inşa edileceği projenin uygulanmasına başladı.
Yapılacak 7 evden ilkinin temeli 24 Ekim 2023 tarihinde yerel yöneticiler ve basının katılımıyla atıldı.
Kısa bir selamlama konuşması gerçekleştiren Kırlangıç Mahalle Muhtarı Turgay Çelik, “Malatya’da bir ilk olan bu proje bize nasip oldu. İnşallah bunun devamının da yapılmasını istiyoruz. Mahallemize yapılan bu güzel projeden dolayı emeği geçenlere ve Büyükşehir Belediye Başkanımıza teşekkür ediyorum” dedi.
Kırlangıç Mahallesinin tarihi hakkında bilgiler aktaran Cem Vakfı Başkanı Eşref Doğan ise, “Kırlangıç Mahallesi bu coğrafyada 800 senelik mazisi olan Horasan kökenli bir köydü. Buraya Elazığ Mişar’dan gelinmiştir. Sultan Alaeddin Keykubat döneminde, İstiklal ve 1. Dünya Savaşına Kırlangıç Köyünden 90 kişi gidiyor. 90 kişiden 5 kişi köyüne dönebiliyor. 85 şehidi olan bir köyün toprakları üstünde bulunuyorsunuz. Köyümüz 1932 yılında yeri değiştirildi. 1990 senesinde ise PKK tarafından baskına uğrayan köyümüzün muhtarı şehit edildi. Bu kadar geçmişi olan devletine sadık ve bağlı bir köydür. Zaman içerisinde asayiş düzelince bahçelere ve ovalara evlerini yapanlar oldu. Ama terk edilen yerler ihmal edildi. Temennimiz ve arzumuz eski Kırlangıç’ı yeniden kurmak. 800 sene geçmişi olan bir köyü yeniden ihya etmek. Bizleri onurlandırdığınız için çok teşekkür ediyorum. Projenin yapımında emeği olan değerli misafirlerimize, Büyükşehir Belediye Başkanımıza ve Kamu Kurumlarımıza teşekkür ediyorum” şeklinde konuştu.
Doğa temelli yaşam alanlarının kurulması için çalıştıklarını belirten WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Yönetim Kurulu Başkanı Nafiz Karadere ise yaptığı konuşmada, “Bugün burada cumhuriyetimizin ikinci yüzyılına örnek bir yaşam alanının temeli atılıyor. Buradaki modelin anlamlı bir diğer boyutu da Bakanlık, mülki idare, yerel yönetim, sivil toplum, akademi ve yurttaşlar olarak bir arada bulunmamız” diyerek çok paydaşlı, katılımcı bir şekilde, bilimin ışığında hayata geçen bu modelin geleceğin dayanıklı, doğa temelli yaşam alanlarının kurulması için de bir ilk adım olduğunu belirtti.
Gürkan: WWF’in Çalışmalarını Yakından Takip Ediyoruz
Büyükşehir Belediyesi olarak WWF’in çalışmalarını yakından takip ettiklerini belirten Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan, Kırlangıç köyünün Cumhuriyet tarihimizde önemi olan bir köy olduğunu belirterek, şu anda mahalle statüsünde olan Kırlangıç köyünün seçilmiş olması vizyon meselesi olduğunu söyledi.
Başkan Gürkan, “Bu anlamda Nafiz Bey’in şahsında WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) yönetimine teşekkür ediyorum. WWF-Türkiye, bozulan ekolojik dengenin yeniden yerine getirilmesi noktasında neler yapabiliriz, nereden başlayabiliriz anlayışıyla tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yoğun bir çalışma içerisinde. İlk etapta burada 7 evin temelini atıp başlangıcını gerçekleştireceğiz. Bu 7 ev doğanın dengesini bozmayacak bir yapı yaklaşımıyla inşa edileceği için çok önemlidir. Biz de Büyükşehir Belediyesi ve yerel yönetimler olarak WWF’in çalışmalarını yakından takip ediyoruz, takdir ediyoruz ve her konuda desteğimizi burada tekrar ifade etmek istiyorum.
WWF’in de ilk etapta finansman anlamında hibe yoluyla bulmuş olduğu kredilerle 300 bin Euro’luk kredi ile ilk etapta yapılacak 7 evin temelini attık. Böylelikle işin başlangıcını gerçekleştireceğiz. Zaten bir işe başlanması demek bitirilmesi anlamındadır. Dolayısıyla WWF Yeşili İyileştirme Formumuz başladığı işi tamamlar. Bu konuda kimsenin tereddüttü olmasın.
Yeşil İyileştirme Forumunun 6 Şubat depremlerinden sonra İstanbul’da düzenlemiş oldukları Deprem Formuna da katıldım. Orada Hatay, Adıyaman belediye başkanlarımız, bizler ve deprem konusunda uzman Naci Görür hocamızın da katıldığı bir forumda bulunduk. Orada şunu ifade ettik, ‘Biz hadiselere bakınca bütüncül bakarız, bütün evren bir ölçü bir denge üzerine yaratılmıştır. Biz yaratılmışlar olarak bu ölçüyü bozmamamız lazım. İnsanlar, hayvanlar bitkiler âlemi var. Bitkiler âlemi kendi mecrasında hayatını idame ettiriyor. Sözüm ona hayvanlar kendi âlemlerinde yaşamlarını idame ettiriyorlar. İnsanlar toplumsal yaşamlarını idame ettirirken, bitkiler ve hayvanlar âlemine müdahale ediyor. Bu müdahalenin sonunda küresel ısınma, iklim değişikliği ve kuraklık dediğimiz olumsuz tablo ile karşı karşıya kalıyoruz. Bunu önlemek amacıyla da insanların kendi mecrasında hareket etmesi gerekir. WWF Yeşil İyileştirme Formunu kuruluş amacı da bu ölçü içerisindedir. Bozulan ekolojik dengenin yeniden yerine getirilmesi noktasında bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yoğun bir çalışma içerisindedir.
Kırlangıç Köyü’nde yapılan 7 evin maddi külfeti çok önemli değildir ama bu 7 evin yapılma şekline çok iyi bakmamız lazım. Bu evler ‘sıfır atık’ diye tabir ettiğimiz mantalite içerisinde yapılıyor. Yani tabiata ve doğaya zarar vermeyecek yapı malzemelerle yapılacak. Bu çalışmalar neticesinde yapılan evler ekolojik denge ve yeşil iyileştirme anlamında yapılacak. Ülkemizde de genel anlamda her tarafa da kırsal mahalle modeline de uygun bir şekilde geçişin temeli olur diye düşünüyorum” dedi.
Yeşil İyileşme ilkeleriyle uyumlu, onarıcı ve sürdürülebilir bir yeniden inşa mümkün
Projenin her aşamasında bilim ve sürdürülebilir yaşam ilkeleri ışığında ilerleyen WWF-Türkiye, bir Onarıcı Köy konsepti çerçevesinde tasarlanan Kırlangıç Köyü’nde konut gelişiminin (açık alanların peyzajı dahil) yeşil iyileşme ilkelerine göre planlandığı, inşa edildiği ve geçim kaynaklarının (tarım uygulamaları, çiftçilik vb.) onarıcı tarıma dayalı olduğu sürdürülebilir bir yaşam örneği sunuyor.
Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Şahmaran ve ekibi tarafından enkazın geri dönüştürülmesiyle elde edilen malzemeden üretilen modüler inşaat sistemi kullanılacak, ve bölgede önemli geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik uygulamaları yapan Mimar Erden Güven danışmanlığında yürütülecek. Proje kapsamında yapılacak evlerin tüm yapısal ve yapısal olmayan (bölme duvarlar) elemanları, gerektiğinde sökülebilir ve takılabilir olarak tasarlandığı için inşa edildiği bölgede kalıcı veya istenildiği zaman tamamıyla sökülüp tekrar başka bir konuma taşınabilir olacak.
Geleneksel yapı malzemeleri yerine geri dönüşüm betonları kullanılarak karbon ayak izini yüzde 40-70, enerji tüketimini ise yüzde 20-30 seviyesinde azaltan proje, inşaat sektörünün en önemli sorunlarından olan yüksek karbon ayak izine de döngüsel ekonomi konsepti çerçevesinde çözüm geliştiriyor. Bu sistem ile prefabrike elemanların kurulumunun ardından ileri kaba inşaatı bitmiş yapılarda çok ciddi işçiliğe gerek duyulmadan ince işçilikle çok hızlı bir şekilde tamamlanacak yapılar, Kırlangıç köyü sakinlerine yuva olacak.
Doğayla çelişen değil doğayla uyumlu işleyen bir yaşam alanı
Deprem sonrası yeniden inşa sürecinde “Yeşil İyileşme” ilkelerine göre planlanan Onarıcı Köy, tüm sakinlerine sadece depremlere değil, iklim krizine de dayanıklı, döngüsel, sürdürülebilir bir yaşam sunuyor. Deprem sonrasında ortaya çıkan enkazın yönetimi ve yaşam alanının yeniden inşasında yenilikçi çözümler ortaya koyan proje, ayrıca yağmur suyu hasadı, güneş enerjisi, atıksu yönetimi gibi döngüsel yöntemlerle, Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılına adım atmakta olduğumuz bu günlerde, doğayla uyumlu ve afetlere dayanıklı bir yaşam biçiminin hayata geçirilmesi için bir umut ışığı oluyor.
Onarıcı tarım ilkeleriyle adım adım toprağı, gıdayı ve yaşamı iyileştiren, iklim değişikliğine dirençli hale getiren sistemlerin geliştirileceği Kırlangıç Köyü’nde uygulanacak sünger yerleşim alanı modeliyle su kaynakları da daha akılcı bir şekilde yönetilmiş olacak. Ayrıca yağmur suyu hasadı, güneş enerjisi, atıksu yönetimi gibi döngüsel çözümlerin uygulanacağı köyde, yerel yaşam ve üretim desteklenirken afetlerle yara almış bölge için doğayla uyumlu ve afetlere dayanıklı yeni bir yaşam biçimi sergilenecek.