Ne Olacak Malatya’nın Hali? 

Eski Sivas Yolu’ndan şehre girişte yolun sol tarafındaki tabelada ‘Malatya-Nüfus 154.000’ yazdığı günlerden buyana bilirim Malatya’yı. 

‘Bilirim’ derken, ‘yaşım bu kadarını hatırlamama imkan veriyor’ demek istedim. Yetmişli yılların sonlarıydı ve ben çocuktum. Mutluyduk, Malatya mutluydu. 

Eskimalatya o yıllarda henüz kasabaydı ve belediyeye ait iki Magirus marka midibüs şehre yolcu taşırdı. Ben de o tabelayı bu midibüslerle şehre gidip gelirken görürdüm.  Malatya çarşısı, Eskimalatya Otobüs durağından (Sivas Caddesi’nin Kışla Caddesi ile buluştuğu kavşak)  başlar PTT’yi az geçince (İnönü Caddesi başlangıcı) biterdi. Hali vakti yerinde insanlar (memurlar-işçiler-şehir merkezinde oturanlar)  Kışla Caddesi, Kapalı Çarşı ve İnönü Caddesi üzerindeki mağazalarda alışveriş yaparken, köylü kesim daha ziyade Akpınar civarlarını tercih ederdi. Köylüleri şehre getiren minibüsler Cezmi Kartay Caddesi üzerinde bulunan Efe Garajı’nda parkettiği için şehrin en işlek bölgesi buralardı. Tabi o günün Türkiye’sinde insanların yüzde 70 civarı köylerde ancak yüzde 30 kadarı şehirlerde yaşamaktaydı. 

Tıpkı Türkiye gibi Malatya’da 80’li yıllarda kabuğunu yırttı. Rahmetli Özal ile Malatya’da farklı bir ruh hali oluştu. Malatyalılar, Malatya sınırlarını aşmayı ilk bu dönemde başardılar. Organize Sanayi Bölgesi kuruldu, kayısı değerlendi, şehir büyüdü. 

2014 yılında artık Malatya büyük bir şehirdi. Resmiyete işlenen kararla Türkiye’nin 30 büyük ilinden biri oldu. Kaynaklar arttı, imkânlar gelişti, büyüme hızlandı. Fahri Kayhan ile başlayan lüks yerleşim semtlerine Bostanbaşı ve diğerleri eklendi. Her şey yolunda gidiyordu. Doğunun batısı, batının doğusu olarak bilinen, kayısı başkenti Malatya’nın nüfusu, batıya göç verdiği halde civar illerden gelip yerleşenlerle arttı. Yanlış hatırlamıyorsam nüfus geçen yıl 4 bin artarak 812 bine ulaştı. Komşu illerde azalma yaşanırken Malatya’da yükseliş olması ilin geleceğinin parlak olduğuna işaret ediyordu. Ta ki 6 Şubat 2023’e kadar…. Hatırlamak istemediğimiz o geceyi unutmak da mümkün değil, maalesef.

Depremin çok üzerinde bir felaketle karşılaştığımız bu tarihten sonra Malatya’da ne olacağını hiç kimse kestiremiyor. Nüfusun önemli bir kısmı il dışında. Diğer bir kısmı ise köylerde… Bundan sonra ne olacak? 

Hükümet yeni konutlar için 1 yıl süre istiyor. 1 yıl çok kısa bir süre. Bu çaplı bir felaketin yaralarının 1 yılda sarılacak olması güzel şey. Ancak başka şeyler de gerekiyor. Mesele sadece kalıcı konutlar değil. 

Şehrin yeniden planlanması gerekiyor. Yüzyıllara uzanacak bir planlamadan bahsediyorum. Sonrası için dört bir tarafa dağılmış bir Malatya mı olacak, yoksa derli toplu bir Malatya mı? Şehir ticaretinin kalbinin attığı eski merkez ne olacak? Çevre Bakanı Murat Kurum ve ekibi işini çok iyi biliyor. Ancak yetmez… Şehrin akıl sahibi, vizyon sahibi, insaf sahibi büyüklerinin de yol göstermesi gerekiyor. 

Kanaatimce eğer sağlamsa yeni şehri Antep/Ankara yol ayrımından Beylerderesi’ne kadar uzanan şehirlerarası yolun Beydağı tarafına konumlandırmak gerekir. Tabi eğer zemin sağlamsa… Yoksa dün Fahri Kayhan ve Bostanbaşı’na yüksek imar verenlerle aynı hataya düşmüş oluruz.  ‘Bu bölgede güzel bir planlama ile oluşturulacak yeni şehir merkezi Malatya’yı kısa sürede o eski ihtişamlı günlerine kavuşturacaktır inşaallah,’ diye düşünüyorum. Yeni çevre yolunun daha kuzeye kaydırıldığı göz önüne alındığında eski çevre yolunun yeni şehrin nüvesini teşkil edebileceği düşünülebilir. Şehir girişindeki Askeri  (Beylerderesi) Alan, Gelincik Tepesi, İnderesi bölgeleri ise ‘uydu kent’ modeli bir yapılanma ile bu yeni şehre monte edilebilir. 

Eski şehir merkezine gelince. Tabi ki kaderine terkedilmemesi gerekir. 800 bini ilde, bir o kadarı şehir dışında bulunan 2 milyona yakın Malatyalının hatıraları ile dolu olan bu bölgeyi tek veya iki katlı çarşılar şeklinde sağlam temeller üzerinde yeniden inşa etmekten başka seçenek yok. Organize Sanayi Bölgesinde iş hayatının yavaş yavaş başladığı haberlerini duymak iyi geliyor. Ancak küçük esnafsız olmaz. Eski çarşılarımızın çınarları, Malatya kültürümüzün temsilcileri ve ticari hayatımızın olmazsa olmazları olan esnaflarımızın kısa sürede yapılacak bu yeni çarşılarda iş hayatlarına başlatılması en büyük temennimiz. Bunun yapılması halinde Malatya’nın kısa sürede toparlanabileceğini düşünmekteyim. 

Tüm bunlar kolay mı? Değil. Ancak başka bir yol da yok. Biz Malatya’yız. Anadolu’nun mayası, destanların şehri, yiğitlerin otağıyız. Biz yapamazsak, kimse yapamaz. 

Battalgazi’nin torunlarına pes etmek yakışmaz. Başaracağız.